North by Northwest
Oscar ödülleri tarihinde herhalde en çok hak yenilen kategori En İyi Yönetmen ödülü olmuştur. Stanley Kubrick, Orson Welles, Charlie Chaplin gibi bu sanat dalının kaldırım taşlarını koyan birçok efsanenin yönetmenlik dalında heykelcikle buluşamaması manidardır (Chaplin'in tek Oscar ödülünün sesli dönemde çektiği ve kendi yarattığı Şarlo'yu temsil eden bir tipleme üzerinden aktörlüğü incelediği klasik filmi Limelight ile, onun da ancak müzik kategorisinde olduğunu vurgulamak lazım). Başka bir yazıda da belirttim, sinema bir yönetmenlik sanatıdır, nitekim hiç oyuncu oynamadan da film çekilebiliyor. Amerikan sineması, zaman zaman sanat camiası tarafından hoyratça eleştirilse de, tüm zamanların en iyi yönetmenlerini izleyiciyle buluşturmuştur. Hem de öyle kırk yılın başı değil, özellikle 40'lar, 50'ler ve 60'lar, ustalara saygı kuşağı gibi; desteyle iyi yönetmen çıkarmıştır. İngiltere doğumlu olan ve fakat en büyük eserlerini Hollywood bünyesinde veren Alfred Hitchcock da işte en başta belirttiğim, Oscar ödülü alamamış, bir yerde hakkı yenen ustalardan. Akademinin ödül konusunda ona cömert davranmadığı ortada, beri yandan objektif olmak gerekirse kaptırdığı rakiplerin de (Elia Kazan, John Ford ve 2 defa Billy Wilder) dişli olduğu bir gerçek. North by Northwest (Gizli Teşkilat) yönetmenlik de dahil olmak üzere Oscar'larda yüzü gülmemiş bir yapım, fakat Hitchcock'un en iyi ve eğlenceli filmlerinden biri.
Roger başarılı bir reklamcı olarak hayatını idame ettirmektedir, ta ki yabancı casuslar tarafından ölümüne aranan bir adamla karıştırılana ve kaçmak zorunda kalana dek. New York'ta başlayan hikaye, ABD'nin yarısını aşıp Güney Dakota'da yer alan Rushmore Dağı'nda sonlanıyor (Bu dağ, kayalara oyulmuş dört Amerikan başkanı kafasından mütevellit meşhur anıtı ile bilinir, kafaların sahipleri George Washington, Thomas Jefferson, Abraham Lincoln ve Theodore Roosevelt). North by Northwest denince akla, o tarlada kaçan Cary Grant'i çok yakından ve alçaktan takip eden uçak resmi gelir. Bir sahne ancak bu kadar ikonik olabilir ve haleflerini bu denli etkileyebilir. Yıl 1959, Hitchcock'un 50'li yıllardaki favori kadın oyuncusu Grace Kelly (birlikte çektikleri filmlerin üçü de klasik, 1954 tarihli Dial M For Murder ve Rear Window ile 1955 tarihli To Catch A Thief, ki sonuncuda başrolü North by Northwest'in de starı olan Cary Grant'le paylaşmıştır) ani bir kararla Monaco prensi Rainier ile evlenmiş ve aktrislik defterini kapatmış. Bay Alfred biraz da mecburen bir başka sarışınla, Eva Marie Saint'le çalışıyor. Fakat elindeki senaryo, dönemin süperstar senaristlerinden Ernest Lehman'ın imzasını taşıyor. Filmin kötü adamı, hatta kötü adamın yardımcısı bile usta aktörler (sırasıyla James Mason ve çok genç bir Martin Landau). Sonuç tabii ki başarıyı getiriyor.
Alfred Hitchcock elbette bir gerilim ustası. Genellikle güpegündüz ve alelade öğeler ile gerilim yaratabiliyor. Bu arada tabii ki 60-70 yıl önceki filmleri günümüzdeki fotogerçekçi korku filmleriyle karşılaştırmak doğru değil, zaten kulvarları farklı. Ama korku sevenler için konuşuyorum, modern filmler istediği kadar izleyiciyi koltuğunda zıplatsın, örneğin Hitchcock'un tek planda çektiği (ecnebilerin Long-Take dediği, hiç kesme yapmadan veya sahnelerin arasında kesme olduğu anlaşılmadan çekilen filmlerdendir) 1948 tarihli Rope, bu gerilimi yalnız diyaloglardan ve kilitli bir sandıktan alır. North by Northwest filminde bu gerilimi bir anda ufukta ortaya çıkan ve çok alçaktan uçan bir uçak yaratıyor mesela. Hitchcock'la ilgili bilinen bir anekdot, her filminde çok kısa da olsa bir sahnede görünmesi, diğer bir deyişle cameo yapması. North by Nortwest için henüz jenerik bitmeden, otobüsü kaçıran adam rolünde izliyoruz bu püro sever yönetmeni. Bu arada Cary Grant'e ayrı bir parantez açmak lazım. Kendisi herhalde tüm zamanların en büyük oyuncularından ve özellikle kırklı yaşlarından itibaren yer aldığı filmlerde, resmen kendi icadı olan, muzip, ayakları yere basan ve her zaman klas sözler söylemeyi bilen bir persona yarattı. Doğaçlamalarda bulduğu havalı cümlelerin filmlere yedirildiği örnekler çok fazla. Cary Grant, James Stewart, Gregory Peck, Burt Lancaster gibi klasik dönemin yıldız oyuncularını ve bu oyuncuların renklendirdiği o güzel filmleri bulup seyretmek lazım. İzlediğim filmler içindeki en iyi diyalogların birçoğu işte bu bahsettiğim eserlerde geçer. Bu oyuncuları ve filmleri listelediğimiz başka yazılarımızda görüşmek üzere. Tüm okuyucularımıza sevgiler ve de selamlar.
North by Northwest IMDB: http://www.imdb.com/title/tt0053125/